KONSEP TATABAHASA

KONSEP TATABAHASA

1.0 PENGENALAN

     Tatabahasa ialah teori bahasa,sistem,peraturan ataupun undang-undang sesuatu bahasa yang diketahui oleh masyarakat penutur bahasa itu.Dengan perkataan lain, tatabahasa itu tidak lain daripada himpunan peraturan umum struktur bahasa yang meliputi bidang morfologi dan sintaksis. Morfologi ialah bidang yang mengkaji perkataan manakala sintaksis pula ialah bidang yang mengkaji ayat.Kedua-dua bidang ini saling berkaitan kerana ketepatan tatabahasa bergantung pada ketepatan perkataan(morfologi) dan ketepatan susunan perkataan (sintaksis) dalam sesuatu ungkapan.

2.0  MORFOLOGI

                                    ➮  mengkaji struktur /susunan bunyi kata

MORFOLOGI            ➮ mengkaji bentuk kata

                                    ➮ mengkaji penggolongan kata

2.1  KONSEP DALAM ILMU MORFOLOGI

2.1.1  Struktur Kata

Merupakan susunan bunyi ujaran atau tulisan yang menjadi unit bahasa yang bermakna.

Contoh:

Struktur Betul	Struktur Salah
pedalaman	manladape
membina	binamem
berdasarkan	kandasarber

2.1.2  Bentuk Kata

Merupakan rupa unit tatabahasa - berbentuk tunggal(tidak menerima apa-apa perubahan) atau mengalami pengimbuhan(bentuk terbitan),penggandaan(diulang) dan pemajmukan (Bentuk dua kata yang hadir serentak)..Bentuk kata boleh digambarkan seperti berikut:

Kata	Bentuk Kata
hati	bentuk tunggal
berhati	bentuk terbitan
hati-hati	bentuk gandaan
hati perut	bentuk majmuk

2.1.3  Penggolongan Kata

Merupakan penjenisan kata berdasarkan fungsi tatabahasa.Terdapat 4 golongan kata dalam bahasa Melayu iaitu:

Golongan Kata	Contoh
Kata Nama	taman,jam,Seremban,kucing
Kata Kerja  (Perbuatan)	bermain,memasak,berlari,duduk
Kata Adjektif (Sifat)	cantik,nipis,garang,luas
Kata Tugas	di,akan,sangat,amat

2.2   UNIT-UNIT DALAM MORFOLOGI

 

Dua unit morfologi ialah morfem dan kata.Morfem terbahagi kepada dua iaitu:

 2.2.1 Morfem Bebas

Boleh berdiri dengan sendiri tanpa bantuan morfem lain serta mempunyai makna yang lengkap.Morfem ini tidak boleh dipecahkan kepada unit yang lebih kecil lagi.Contoh morfem bebas adalah seperti saya,kamu,basikal,balai,rumah dan lain-lain lagi.

2.2.2  Morfem Terikat

Tidak boleh berdiri sendiri sebagai kata tanpa bantuan morfem lain.Secara amnya morfem terikat dalam Bahasa Melayu terdiri daripada imbuhan.Contohnya: imbuhan -di,-ter,-ber,-men,-kan dan -me,-kan. Terbahagi kepada 3 jenis iaitu:        

   

                                                                                         

i.Morfem Terikat Satuan-

Bentuk morfem terikat yang kukuh dan tidak boleh dipisah-pisahkan bahagiannya.Terdiri daripada imbuhan awalan seperti: ter,ber,me,dan di dan imbuhan akhiran seperti –an dan
 -kan.

ii.Morfem Terikat Terbahagi-

Morfem terikat yang strukturnya dipisahkan oleh kata dasar.Contohnya kemerosotan,kerajaan,pelaburan,mencurahkan,berdasarkan dan lain-lain lagi.

iii.Morfem Terikat Kompleks- 

Merupakan gabungan dua morfem terikat atau lebih yang berlaku pada awalan atau akhiran sahaja.Contohnya diperluaskan,diperhambai,memperjuangkan memperingati dan lain-lain lagi

2.3   PROSES PEMBENTUKAN KATA

                                                            ➮  kata tunggal  : 1,2,3,4 suku kata

PROSES PEMBENTUKAN KATA ➮  kata terbitan  : berawalan,berakhiran,berapitan,bersisipan

                                                            ➮  kata majmuk : yang mantap,penggandaan,pengimbuhan

                                                            ➮  kata ganda    : penuh, separa,berentak

2.3.1 Bentuk Kata Tunggal

Merupakan bentuk kata yang berdiri sendiri tanpa menerima sebarang imbuhan dan tidak mengalami penggandaan dan pemajmukan.

2.3.2  Bentuk Kata Terbitan

   Dihasilkan melalui proses pengimbuhan di mana  melahirkan bentuk perkataan yang dipanggil kata terbitan.Imbuhan pula terbahagi kepada 4 jenis:

a.Imbuhan Awalan

Hadir pada awal kata dasar dan dihasilkan bersama kata nama terbitan,kata kerja terbitan dan kata adjektif terbitan:

i.Awalan Kata Nama      -Contoh :penulis,pembuka,penggali,pengecat,mahasiswa.

ii.Awalan Kata Kerja      -Contoh:melawat,membawa,menjerit,menggali.

iii.Awalan Kata Adjektif -Contoh: tercantik,terluas,terendah,seputih.

b.Imbuhan Akhiran

Hadir pada akhir kata dasar.Hanya wujud dalam kata nama terbitan dan kata kerja terbitan.

 i.Akhiran Kata Nama    -Contoh :pakaian,budiman,negarawan,olahragawati.

ii.Akhiran kata Kerja      -Contoh : tuliskan,tingkatkan,berkati,duduki.

c. Imbuhan Apitan.

 Hadir serentak di belakang dan di hadapan kata dasar.Wujud dalam kata nama terbitan,kata kerja      terbitan dan kata adjektif terbitan.

i.Apitan kata Nama       -Contoh:pelaksanaan,pembuatan,pendapatan.

ii.Apitan Kata Kerja      -Contoh:meletakkan,mentafsirkan,membaharukan.

iii.Apitan Kata Adjektif -Contoh:kearaban,kecinaan,keinggerisan.

d.Imbuhan Sisipan

Hadir secara menyisip dalam sesuatu kata dasar.Wujud dalam kata nama dan kata adjektif.

i.Sisipan Kata Nama       .-Contoh :  (el) kelengkang,telunjuk,kelabut

                                                           (er) keruping,serabut

ii.Sisipan Kata Adjektif   -Contoh :   (el) selerak,gelembung

                                                           (er) serabut,gerigi

                                                          (em) gemerlap,semerbak

2.3.3 Bentuk Kata Majmuk

Dua kata dasar atau lebih yang dirangkaikan dan membawa makna.Dieja terpisah tapi bertindak sebagai satu unit.Terbahagi kepada tiga bahagian:

a.Rangkaian Kata Bebas       -Contoh: pasar raya,jalan raya.

b.Istilah Khusus                     -Contoh: Papan kekunci,rancangan pengajaran.

c.Simpulan Bahasa                -Contoh :hati batu,harga mati,buaya darat.

d.Bentuk yang telah mantap-Contoh:warganegara,bumiputra,kerjasama.

2.3.4 Bentuk Kata Ganda

Terbahagi kepada 4 jenis penggandaan:

a.Penggandaan penuh        

    -Contoh:kereta-kereta,pen-pen.

b.Penggandaan Separa         

    -Contoh:bebola,lelabi,dedaun,bebunga.

c.Penggandaan Berentak   

    -Contoh:geli-geleman,licin-licau,kayu-kayan..

d.Penggandaan Berimbuhan

    -Contoh:Berlari-lari,mencari-cari,sayang-menyayangi,tolong-menolong.

1. Definisi Ayat
2. Pola Ayat Dasar
3. Ayat Aktif
4. Ayat Pasif
5. Ayat Tunggal
6. Ayat Majmuk

Sintaksis:

1. Definisi ayat

Ayat ialah unit pengucapan yang paling tinggi letaknya dalam susunan tatabahasa dan mengandungi makna yang lengkap. Ayat boleh terbentuk daripada satu perkataan atau susunan beberapa perkataan yang diucapkan dengan intonasi yang sempurna, iaitu dimulakan dan diakhiri dengan kesenyapan. (Nik Safiah Karim, 1986)

2. Pola Ayat Dasar

Dalam bahasa Melayu, pola ayat dasar boleh dibahagikan kepada empat jenis iaitu :

    Pola 1 : Frasa Nama + Frasa Nama

    Pola 2 : Frasa Nama + Frasa Kerja

    Pola 3 : Frasa Nama + Frasa Adjektif

    Pola 4 : Frasa Nama + Frasa Sendi Nama

Contoh :

Pola 1 : Encik Zainal + pengurus syarikat.

Pola 2 : Anak mereka + sedang tidur.

Pola 3 : Baju itu + merah.

Pola 4 : Rumah saya + di Negeri Sembilan.

3. Ayat Aktif

Ayat aktif ialah ayat yang mengandungi kata kerja yang mengutamakan subjek asal sebagai judul atau unsur yang diterangkan. Ayat aktif terdiri daripada ayat aktif transitif dan ayat aktif tak transitif.

3.1. Ayat Aktif Transitif

Ayat aktif transitif ialah ayat yang mengandungi kata kerja transitif, iaitu yang diikuti oleh frasa nama ataupun klausa komponen sebagai objek atau unsur penyambutnya.

3.2 Ayat Aktif Tak Transitif

Ayat aktif tak transitif ialah ayat yang mengandungi kata kerja tak transitif, iaitu yang tidak diikuti oleh objek sebagai penyambutnya.

Contoh :

    Ahmad membaca buku. (aktif transitif)

    Harimau itu menerkam kijang. (aktif transitif)

    Dia menangis sepanjang hari. (aktif tak transitif)

    Teksi itu menuju ke utara. (aktif tak transitif)